تشکیل سنگ های کلیه به طور معمول سال ها طول می کشد. علائم تا زمانی که سنگ ها در دستگاه ادراری شروع به حرکت نکنند، شرایطی که می تواند بسیار دردناک باشد، ظاهر نمی شوند.


سنگ های کلیه رسوبات سخت از ترکیباتی هستند که به طور معمول در ادرار یافت می شوند و می توانند در دستگاه ادراری با یکدیگر پیوند تشکیل دهند. سنگ های کلیه یکی از مشکلات سلامت شایع در جهان هستند.

 سنگ های کلیه به طور معمول با تغییرات غذایی یا مصرف دارو درمان می شوند اما در مواردی که امکان درمان از طریق وجود ندارد ممکن است به عمل جراحی برای خارج کردن سنگ نیاز باشد. با این وجود، درمان هایی خانگی نیز وجود دارند که می توانند به پیشگیری و حتی درمان سنگ های کلیه کمک کنند.

چهار نوع سنگ کلیه وجود دارند که شامل موارد زیر می شوند:

سنگ های کلسیم: سنگ های اگزالات کلسیم و سنگ های فسفات کلسیم در این دسته قرار دارند. آنها شایع‌ترین انواع سنگ کلیه هستند.

سنگ های استروویت: این سنگ ها به دلیل عفونت دستگاه ادراری شکل می گیرند.

سنگ های اسید اوریک: این نوع از سنگ زمانی که ادرار بیش از حد اسیدی است، شکل می گیرد.

سنگ های سیستئین: این سنگ ها در افرادی مبتلا به اختلالات ارثی خاص که موجب دفع بیش از حد سیستئین، یک اسید آمینه در کلیه ها، می شوند، شکل می گیرند.

تشکیل سنگ های کلیه به طور معمول سال ها طول می کشد. علائم تا زمانی که سنگ ها در دستگاه ادراری شروع به حرکت نکنند، شرایطی که می تواند بسیار دردناک باشد، ظاهر نمی شوند.

شرایط پزشکی از جمله دیابت، فشار خون بالا، یا چاقی می توانند خطر ابتلا به سنگ های کلیه را افزایش دهند. به طور خاص، پیگشیری از ابتلا به سنگ های کلیه برای افراد مبتلا به بیماری کلیه اهمیت دارد زیرا سنگ ها می توانند با ایجاد انسداد و عفونت ها آسیب بیشتری به کلیه ها وارد کنند. در حقیقت، غذاهایی که می خورید و مایعاتی که می نوشید می توانند بر تشکیل سنگ های کلیه تاثیرگذار باشند.

نوشیدن آب

اگر به سنگ کلیه مبتلا هستید یا متستعد ابتلا به این شرایط هستید، نخستین نکته ای که پزشک احتمالا به شما توصیه خواهد کرد نوشیدن آب زیاد است.

سنگ های کلیه زمانی شکل می گیرند که مواد معدنی و نمک های خاص در ادرار به هم متصل می شوند. نوشیدن آب زیاد به رقیق نگه داشتن ادرار و پاکسازی کلیه ها و دستگاه ادراری کمک می کند، از این رو، مواد معدنی و نمک ها انباشته نشده و به سنگ تبدیل نمی شوند. این که به چه نوع سنگ کلیه مبتلا هستید اهمیتی ندارد و نوشیدن آب زیاد کمک خواهد کرد.

اگر به سنگ کلیه مبتلا هستید، پزشک نوشیدن حدود سه کوارت (حدود سه لیتر) آب در روز را توصیه خواهد کرد. اگر فرد فعالی هستید یا در محیط هایی با دمای بالا زندگی می کنید ممکن است به نوشیدن آب بیشتر از این میزان نیاز داشته باشید.

نوشیدن آبلیمو

آبلیمو می تواند به پیشگیری از سنگ های کلیه، به ویژه سنگ های کلسیمی که شایع‌ترین نوع سنگ کلیه هستند، کمک کند زیرا حاوی سیترات است.

کلسیم و اگزالات میل به تشکیل پیوند با یکدیگر دارند و حاصل این پیوند تشکیل اگزالات کلسیم است. زمانی که این اتفاق در دستگاه ادراری رخ می دهد، نتیجه نهایی تشکیل سنگ های کلیه است. سیترات رسوبات را پوشش می دهد، از این رو، کلسیم و اگزالات نمی توانند با یکدیگر پیوند تشکیل دهند.

نوشیدن آب انار  

انار اغلب برای درمان شرایطی مانند اولسرها و اسهال استفاده می شود و به واسطه خواص آنتی اکسیدانی خود ممکن است در درمان سنگ های کلیه نیز مفید باشد.

آنتی اکسیدان ها به پیشگیری و کاهش استرس اکسیداتیو کمک می کنند که با تشکیل سنگ های کلیه پیوند خورده است. استرس اکسیداتیو زمانی رخ می دهد که میزان بیش از حد از رادیکال های آزاد، مولکول هایی با تعداد نامساوی از الکترون ها، وجود دارند. زمانی که آنتی اکسیدان ها در تماس با رادیکال های آزاد قرار می گیرند به آنها یک الکترون داده و موجب پایدار شدن آنها و کاهش استرس اکسیداتیو می شوند.

ظرفیت آنتی اکسیدانی آب انار دو تا سه برابر بیشتر از چای سبز است و آنالیزی در سال 2011 نشان داد بزرگسالانی که ابتلا به سنگ کلیه را گزارش کرده بودند، سطوح آنتی اکسیدان ها در سرم خون آنها 8 تا 11 درصد کمتر بود. این نشان می دهد که آنتی اکسیدان ها ممکن است به پیشگیری از تشکیل سنگ های کلیه کمک کنند.

طی مطالعه ای که در سال 2014 در نشریه Urolithiasis منتشر شد، بیمارانی با سنگ های کلیه عودکننده به مدت سه ماه 1,000 میلی گرم عصاره انار در روز دریافت کردند. سپس، پژوهشگران ادرار شرکت کنندگان را آنالیز کرده و دریافتند مصرف عصاره انار به کاهش تراکم اگزالات کلسیم در ادرار منجر شده است. همچنین، آنها کاهش در استرس اکسیداتیو را شاهد بودند.

بنابر مقاله ای که در سال 2008 در نشریه Alternative Medicine Review منتشر شد، مطالعات نشان داده اند که آب انار هیچ اثر سمی بر انسان ندارد. اما این نوشیدنی می تواند با برخی داروها مانند رقیق کننده خون وارفارین یا مهار کننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین تعامل داشته باشد، از این رو، پیش از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.

کاهش مصرف سدیم

زمانی که خون از کلیه ها عبور می کند، سدیم و کلسیم برای بازجذب در لوله های این اندام با هم رقابت می کنند. آنچه که جذب نمی شود در نهایت راهی ادرار می شود. زمانی که سطوح سدیم بالا است، کلسیم چندانی جذب نمی شود که به معنای باقی ماندن آن در ادرار است. اگر کلسیم بیش از حد در ادرار وجود داشته باشد احتمال تشکیل سنگ های مبتنی بر کلسیم نیز افزایش می یابد.

افزون بر نمک آشپزخانه، غذاهای بسیاری حاوی سدیم زیاد هستند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- غذاهای فرآوری شده مانند چیپس، کراکرها، یا غلات صبحانه

- چاشنی هایی مانند سس قرمز

- محصولات گوشتی مانند کالباس و سوسیس

- غذاهای کنسروی مانند سوپ ها یا سبزیجات

توجه به غذاهای سرشار از اگزالات

اگر به سنگ های کلیه اگزالات کلسیم مبتلا هستید، بهتر است مصرف غذاهای سرشار از اگزالات را کاهش دهید. میزان بیش از حد اگزالات در ادرار احتمال تشکیل پیوند بین اگزالات و کلسیم را افزایش می دهد که می تواند به تشکیل سنگ های کلیه منجر شود.

اما همه افراد مبتلا به این نوع سنگ کلیه دارای سطوح بالای اگزالات در ادرار خود نیستند. کاهش مصرف غذاهای سرشار از اگزالات برای این افراد فایده خاصی نداشته و حتی می تواند به تغذیه نامناسب منجر شود.

به جای کاهش مصرف غذاهای سرشار از اگزالات، مصرف آنها همراه با کلسیم در یک وعده غذایی ایده بهتری است. از این طریق، کلسیم و اگزالات در معده و روده ها و نه در کلیه ها با هم پیوند تشکیل می دهند. زمانی که این اتفاق رخ می دهد، اگزالات کلسیم از طریق مدفوع بدن را ترک می کند و سنگ های کلیه شکل نمی گیرند.

از غذاهای سرشار از اگزالات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- مغزدانه ها و کره مغزدانه ها، به ویژه بادام

- اسفناج یا بروکلی

- محصولات سویا

- قهوه یا چای سیاه

- نوشابه های گازدار سیاه

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر فکر می کنید به سنگ کلیه مبتلا هستید، برای بررسی دقیق شرایط و صحبت درباره بهترین گزینه های درمان به پزشک مراجعه کنید. بیشتر اوقات، سنگ های کلیه نیازمند دخالت پزشکی نیستند و شما می توانید با درمان های خانگی که به آنها اشاره شد و تغییرات غذایی دیگر به طور موثر آنها را درمان کنید.

اما در صورت تجربه هر یک از علائم زیر در پی دریافت کمک پزشکی باشید:

- حالت تهوع یا استفراغ

- تب

- خون در ادرار

- دشواری در دفع ادرار

این موارد ممکن است نشانه هایی از آسیب کلیوی شدیدتر یا عوارض سلامت باشند و احتمالا نیازمند مداخله پزشکی برای درمان موثر هستند.